Historische kaaimuur Antwerpen centrum-zuid gestabiliseerd
De stabilisatiewerken aan de historische kaaimuur in de Antwerpse binnenstad zijn voltooid. Dit vormt een belangrijke stap in het Masterplan Scheldekaaien, dat de waterkering verhoogt en de stad beter beschermt tegen stormtij. Na decennialang te hebben geworsteld met instabiliteit, is de kaaimuur nu structureel versterkt en klaar voor de toekomst.
Een stevig fundament voor de toekomst
De stabilisatiewerken, die plaatsvonden tussen het RAS en het Steenplein, maken deel uit van een grootschalig plan om de Antwerpse kaaien opnieuw in te richten en de waterkering te verhogen. Met deze afronding is een drie kilometer lange sectie, tussen de Kennedytunnel en het Loodswezen, volledig gestabiliseerd.
Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, Annick De Ridder, benadrukt het belang van deze ingreep: “De historische kaaimuur is 120 jaar oud en vertoonde ernstige tekenen van instabiliteit. Dankzij deze structurele ingreep is de kaaimuur bestand tegen de druk van het Scheldewater en klaar voor de toekomst.”
Een technisch huzarenstukje
De werken in de centrumzone waren bijzonder complex vanwege de beperkte werkruimte en de aanwezigheid van ondergrondse constructies zoals de premetro- en voetgangerstunnel. Hierdoor konden gangbare stabilisatietechnieken, zoals toegepast in andere zones, niet worden gebruikt.
Om de kaaimuur toch te versterken, werd een betonnen kesp verankerd met 150 groutankers en werd er in de Schelde een steunberm geplaatst om verdere beweging richting de rivier te voorkomen. Krista Maes, waarnemend gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg, licht toe: “Dankzij deze combinatie van maatregelen is de kaaimuur, die al 120 jaar in beweging was, eindelijk tot stilstand gebracht.”
Wat brengt de toekomst?
De stabilisatiewerken vormen de eerste stap in een bredere herontwikkeling van de Scheldekaaien. In 2026 starten de werken aan de waterkering en het openbaar domein, waarbij ruimte wordt gecreëerd voor stadsactiviteiten die in de binnenstad moeilijk onder te brengen zijn.
Ondertussen wordt ook verder gewerkt aan de stabilisatie van andere delen van de kaaimuur. In het noorden moet de Rijnkaai over een lengte van 800 meter nog worden aangepakt, met een geplande start in het najaar van 2025. In het zuiden van de stad is er werk aan de kaaimuren ter hoogte van de Kennedytunnel en Blue Gate Antwerp.
Masterplan Scheldekaaien en het Sigmaplan
Het Masterplan Scheldekaaien kadert binnen het bredere Sigmaplan, dat Vlaanderen moet beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren. De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos werken samen om zowel de veiligheid te garanderen als de natuur in de regio te versterken.
Al sinds 1883 is bekend dat delen van de kaaimuur langzaam richting de Schelde verschuiven, onder andere door de Boomse klei onder de fundering. De huidige werken vormen dan ook de meest duurzame en structurele oplossing in 120 jaar.
De verhoogde waterkering, die na de stabilisatiewerken wordt aangelegd, is essentieel om de stad te beschermen tegen toekomstige stormvloeden. De bestaande waterkering, gebouwd na de stormvloed van 1976, wordt verhoogd met 90 centimeter om in te spelen op klimaatverandering en zeespiegelstijging.
Met een totale lengte van zeven kilometer, van het Droogdokkeneiland in het noorden tot Blue Gate Antwerp in het zuiden, ondergaat de Scheldekaaienzone een volledige transformatie. Elk van de acht deelgebieden krijgt een specifieke stabilisatietechniek, aangepast aan de staat van de kaaimuur en de toekomstige functies van het gebied.
De Vlaamse Waterweg nv neemt de stabilisatie en de aanleg van de waterkering voor haar rekening, terwijl de stad Antwerpen en AG Vespa instaan voor de herinrichting van het openbaar domein. De werken worden gefaseerd uitgevoerd over een periode van vijftien jaar.
Een nieuw hoofdstuk voor de Scheldekaaien
Met de afronding van de stabilisatiewerken in de centrum-zuid zone is een belangrijke horde genomen in de herontwikkeling van de Antwerpse Scheldekaaien. De komende jaren staan in het teken van verdere stabilisatie, verhoging van de waterkering en de herinrichting van het openbaar domein.