Zoniënwoud krijgt toegangspoort en belevingscentrum in Hoeilaart

Het Zoniënwoud is een groot bosdomein van meer dan 5.000 ha aan de rand van Brussel dat zich uitstrekt over de drie gewesten. Het wordt beheerd vanuit een gemeenschappelijke visie die versnippering bestrijdt en daardoor de ecologische kwaliteit van het bos bevordert. Het ANB beheert het gedeelte van het Vlaamse Gewest. Het Zoniënwoud is ecologisch bijzonder waardevol.

Als restant van oerbossen zoals die vroeger in heel Europa bestonden, is het een belangrijk natuurlijk erfgoed. Het bos werd recent nog erkend als natuurlijk werelderfgoed door Unesco. Daarnaast is het Zoniënwoud ook onlosmakelijk verbonden met koninklijke en keizerlijke families en met de kloosterordes die eeuwenlang het politieke en spirituele aanzicht van Europa bepaalden.

Voor het Zoniënwoud zijn zes attractieve toegangspoorten uitgetekend, waarvan de site van Groenendaal (Hoeilaart) de belangrijkste is. Met het toeristische hefboomproject Mysterieus & Majestueus wil het ANB de toegangspoort Groenendaal uitbouwen tot dé centrale hub waar toeristen hun bezoek aan het Zoniënwoud beginnen en beëindigen.

Het huidige bosmuseum in de historische en beschermde priorijhoeve van Groenendaal wordt grondig gerestaureerd tot een hedendaags belevingscentrum. Het ontwerp hiervoor is klaar om uitgevoerd te worden. Het ANB wil hier een spectaculair maar gezinsvriendelijk boomkruinpad of ‘canopy walk’ op aantakken: een toegankelijk wandelpad van ongeveer 1 km tot tussen de kruinen van majestueuze beuken, met een uitkijktoren die de landschapsbeleving naar een hoger niveau tilt. Voorts gaat het ANB op zoek naar een innovatieve scenografie voor het belevingscentrum en de boomkruinwandeling, die doorwerkt tot in het omgevingsplan. Het is de uitdrukkelijke ambitie om een spraakmakende attractie te realiseren op maat van de internationale citytripper op bezoek in Brussel.

De opdracht bestaat uit drie delen:

Deelopdracht 1: de volledige studieopdracht van een boomkruinpad met uitkijktoren (hoogte 40 tot 50 m) ten noordwesten van de gerenoveerde hoeve

Het startpunt van dit hoogteparcours ligt vast: de wandelaars vertrekken vanuit het bosmuseum ter hoogte van het dak. De opdrachtgever wil de bezoekers een volwaardige en indrukwekkende natuurbeleving bieden over een wandelafstand van ongeveer 1 km. Men zoekt een ontwerp dat zich in alle seizoenen naadloos inpast in het beukenwoud en tegelijkertijd zowel esthetisch als conceptueel aansluit bij het renovatieontwerp van het bosmuseum. Het pad moet tevens de druk op de natuur elders verminderen. Voor het ontwerp van het boomkruinpad staat dan ook het respect voor de natuur centraal. De fysieke impact van de constructie moet beperkt blijven en ze moet verwijderd kunnen worden met minimale schade aan de natuur.

De boomkruinwandeling moet veilig toegankelijk zijn voor mindervaliden en gezinnen met kleine kinderen. Men rekent op gemiddeld 400 bezoekers per dag, met grote uitschieters in het weekend. Tot slot is er de niet geringe technische uitdaging om een constructie te ontwerpen die ter plaatse geassembleerd kan worden met een minimum aan impact op het ecologisch waardevolle en kwetsbare woud.

Deelopdracht 2: de volledige studieopdracht voor de binneninrichting van het belevingscentrum en de scenografie

De scenografie verbindt de verschillende onderdelen van de site (het belevingscentrum, het boomkruinpad, het recreatieve netwerk en het cultuurhistorische erfgoed) met  elkaar tot één aantrekkelijk geheel volgens twee verhaallijnen: ‘het  mysterieuze verleden’ en ‘de majestueuze natuur’. Bovendien moet de scenografie aandacht hebben voor de bezoekersbeleving en zo universeel mogelijk worden opgevat: ook buitenlandse bezoekers die de uiteraard meertalige teksten of bijschriften niet kunnen lezen, moeten de verhalen kunnen beleven. In afstemming met de scenografie wordt een ontwerp gevraagd voor de binneninrichting van het belevingscentrum, met inbegrip van een cafetaria, giftshop en kantoorruimtes.

Deelopdracht 3:  de volledige studieopdracht voor de inrichting van de omgeving, gericht op onthaal en beleving voor de hele site, met aandacht voor de beleving

Het omgevingsplan wordt opgemaakt op basis van het bestaande masterplan en visiedocumenten voor de poortzone Groenendaal.  Dit omgevingsplan zal de verschillende deelopdrachten in een ruimere visie op de ontwikkeling van de onthaalsite  plaatsen. Het omvat  onder meer de mobiliteitsafwikkeling en parkeergelegenheden (fietsers, personeel, horeca, …), maar ook de inrichting van de publiek toegankelijke ruimtes rondom het belevingscentrum en enkele speel- en rustzones.

De renovatie van de oude priorijhoeve (het huidige bosmuseum Jan Van Ruusbroec) en het ontwerpen van een ‘huisstijl’ voor het Zoniënwoud maken geen deel uit van de opdracht. Waar dit aan de orde is, dient aansluiting te worden gezocht met de bestaande huisstijl.